Thời gian gần đây, vấn đề sa sút đạo đức khiến dẫn tới nhiều tệ nạn xã hội ở Việt Nam ngày càng được nêu lên theo từng nỗi lo âu của những nhà có tâm huyết với quê hương, dân tộc. Thực trạng đó ra sao?
Cần một cuộc tự vấn
Nếu ngày xưa – cách nay hơn một thế kỷ – nhà thơ Trần Tế Xương than phiền và báo động tình trạng xã hội VN lúc đó suy đồi về đạo đức, khi:
Nhà kia lỗi đạo con khinh bố
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
Mụ nọ chanh chua vợ chửi chồng
Thì ngày nay, tình hình đạo đức sa sút trong nước đang gây nhiều bất an, trăn trở cho những người có tâm huyết với quê hương.
Căn bệnh nặng nhất, chí tử nhất, toàn diện nhất của xã hội ta hiện nay là bệnh giả dối. Chính cái giả dối tràn lan khiến người ta không còn thật sự tin vào bất cứ điều gì nữa.
Nhà văn Nguyên Ngọc
Chẳng hạn như, nhà văn Nguyên Ngọc qua bài “Cần một cuộc tự vấn” đã thẳng thắn đề cập tới “một trạng thái chán chường sâu sắc và mênh mông về đạo đức xâm chiếm mọi con người”. Theo cái nhìn của nhà văn Nguyên Ngọc thì tâm trạng chán chường trước sự sa sút về đạo đức ấy phát sinh từ một “căn bệnh” cứ “vây kín quanh mình, “va vào đâu cũng gặp” dưới “mọi kiểu trắng trợn hay tinh vi”, đó là sự giả dối. Nhà văn Nguyên Ngọc phân tích:
“Tôi cho rằng căn bệnh nặng nhất, chí tử nhất, toàn diện nhất của xã hội ta hiện nay là bệnh giả dối. Chính cái giả dối tràn lan khiến người ta không còn thật sự tin vào bất cứ điều gì nữa. Câu hỏi thường trực bây giờ: Tốt để làm gì? Sạch để làm gì? Quên mình để làm gì? Xả thân chống lại cái xấu, cái giả để làm gì? Liệu rồi có ai, có cơ chế nào bảo vệ những nỗ lực đạo đức đó không? Hay thậm chí bị cả cơ chế quật đánh lại như vẫn thấy không hề ít?”
Nhà văn Trần Mạnh Hảo cũng không tránh khỏi âu lo khi căn bệnh giả dối ấy “đang thống trị xã hội” VN, mà chủ yếu bắt nguồn từ tình trạng thiếu trung thực của nền giáo dục nước nhà. Nhà văn Trần Mạnh Hảo cho biết:
“Sự giả dối tồn tại ở xã hội VN lâu rồi. Ngay trong lãnh vực giáo dục, ông phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân phụ trách các mặt văn hóa – giáo dục cũng khẳng định là tình trạng thiếu trung thực trong giáo dục là bệnh lớn nhất tại VN. Mà giáo dục là gì?
(Hình bên: Một số người tranh nhau lượm tiền của người đàn ông bị nạn ngày 16/06/2011. Courtesy TTO.)
*
Giáo dục là dạy cho con người trở thành người. Nó dạy cho con người phải có đạo đức. Mà cái đầu tiên của đạo đức là chân thật. Giả dối thì trái ngược lại, là phản giáo dục. Xã hội nói chung bao gồm hệ thống giáo dục. Rất nhiều cán bộ cao cấp về hưu như Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Văn An, phó Thủ tướng Trần Phương cũng khẳng định điều đó rồi. Vừa rồi nhà bác học toán học Hoàng Tụy cũng vừa viết một bài rất hay góp ý cho Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng về tái cấu trúc xã hội. Theo GS Hoàng Tụy thì không thể nào tái cấu trúc xã hội. Bởi vì tái cấu trúc là những bộ phận rời. Nhưng toàn bộ hệ thống đã hư, đã sai rồi, thì phải thay đổi cả hệ thống mới cải tạo được xã hội hiện nay. Hiện sự giả dối đang thống trị xã hội chúng ta.”
Một nhà giáo dục luôn quan tâm cho vận nước, dân tộc là GS Hà Văn Thịnh từ Huế cảnh báo rằng tình trạng giả dối ở VN giờ lan tỏa từ “A đến Z”, khi cảnh nhiễu nhương, tự tung tự tác đang hoành hành xã hội VN. GS Hà Văn Thịnh nói:
Điều đầu tiên tôi nghĩ là tôi trách bộ GD – ĐT của VN vốn lâu nay toàn dạy đạo đức, giáo dục công dân v.v…trên mây trên mưa, toàn giáo điều mà chẳng thiết thực gì.
GS Hà Văn Thịnh
“Trong bản chất xã hội VN có sự giả dối, vô cảm, ích kỷ, sự tàn nhẫn. Đó là tất cả những gì biểu hiện của văn hóa VN hiện nay. Nói ra chẳng ai thích đâu. Nhưng đó là sự thật. Vì sao? Vì giờ người ta giả dối từ A tới Z, từ trên xuống dưới. Ai muốn làm gì thì làm, ai muốn lừa ra sao thì lừa, muốn tự tung tự tác hay ăn cướp thế nào đó vẫn được. Tôi ví dụ 1 tỉnh mà có 2 trạm công an ở đầu tỉnh, cuối tỉnh chặn xe lại để lấy tiền. Một xã hội như vậy làm sao không loạn được.”
Xuống cấp chưa từng thấy
Hồi cuối tháng rồi, vào một buổi chiều cuối năm, khi “giá rét và nỗi buồn” “tràn ngập tâm hồn khiến nỗi lòng chùng xuống”, TS Nguyễn Xuân Diện đã phóng bút bài “Chiều cuối năm nhìn lại”, qua đó ông không quên lưu ý tới “ những vụ giết người cướp của ngày càng táo bạo, kẻ thủ ác tuổi đời càng ngày càng trẻ và cách thức giết người càng ngày càng dã man, độc án, quyết liệt” hơn. Nhà văn Trần Mạnh Hảo cũng có cái nhìn tương đồng về việc xã hội VN ngày nay – mà theo lời ông, “xuống cấp chưa từng thấy”. Nhà văn Trần Mạnh Hảo cho biết:
“TS Nguyễn Xuân Diện nói thế là chính xác bởi vì điều đó có rất nhiều người đã khẳng định rồi. Ngay cả nghị viên Quốc hội VN Dương Trung Quốc cũng nói rằng thế hệ chúng ta là thế hệ mất gốc.
(Hình bên: Hai nữ sinh đánh nhau giữa chốn đông người tại Hà Nội. Những học sinh khác thì vô tư nhìn bạn bị đánh một cách tàn nhẫn.)
*
Mà mất gốc là mất những giá trị tốt đẹp của VN. Còn xã hội VN hiện nay, về mặt đạo đức, xuống cấp chưa từng thấy. Tình trạng này đầy tràn những mặt báo “lề phải”: Ngày nào cũng cướp, cũng giết, cũng có những tội phạm xã hội khủng khiếp. Nó tràn lan, không còn là hiện tượng riêng lẻ, mà cả hệ thống như vậy rồi. Ngay cả cán bộ cao cấp, người ta nói là không dám ra đường, ban đêm sợ cướp, sợ các thứ. Chưa bao giờ cuộc sống ở đất nước VN mất an ninh như thế.”
Trong tình hình “đạo đức xuống cấp tột cùng” – nói theo lời nhà văn Trần Mạnh Hảo, thì có lẽ 2 từ ngày càng phản ánh đậm nét thực trạng xã hội là “vô cảm”. Nhà văn Trần Mạnh Hảo nhận thấy trong xã hội VN bây giờ, con người ngày càng vô cảm trước nỗi đau của đồng loại giưã lúc cảnh “ăn cướp đã trở thành hiện tượng đương nhiên”. Ông nói:
“Đúng là người ta giờ bị mắc bệnh vô cảm. Mà còn hơn vô cảm nữa khi xảy ra vụ có người đang trả tiền và họ bị cướp tiền làm tung tóe ra đường phố thì đám đông nhảy vào cướp tiền đó. Đấy là tình trạng còn hơn vô cảm nữa, tức là sự ăn cướp đã trở thành hiện tượng đương nhiên trong xã hội. Ngay báo lề phải của nhà nước cũng gọi là trong xã hội VN hiện giờ, con người không còn cảm xúc trước những đau khổ của đồng loại nữa. Tức vô cảm. Khi đồng loại đau khổ, bị cướp, bị giết cũng không ai thương cảm nữa. Đạo đức xúông cấp tới tột cùng. Con người không còn hướng thiện được nữa. Đó là điều nguy hiểm vô cùng cho dân tộc VN.”
Trước hiện trạng như vậy, có lẽ người ta không khỏi thắc mắc về cội nguồn của vấn đề. Theo phân tích của GS Hà Văn Thịnh thì có 3 nguyên nhân:
Người ta giờ bị mắc bệnh vô cảm. Mà còn hơn vô cảm nữa khi xảy ra vụ có người đang trả tiền và họ bị cướp tiền làm tung tóe ra đường phố thì đám đông nhảy vào cướp tiền đó.
Nhà văn Trần Mạnh Hảo
“Điều đầu tiên tôi nghĩ là tôi trách bộ GD-ĐT của VN vốn lâu nay toàn dạy đạo đức, giáo dục công dân v.v… trên mây trên mưa, toàn giáo điều mà chẳng thiết thực gì. Điều thứ 2 tôi nghĩ đến là xã hội VN giờ loạn quá rồi. Nó sai lầm, hư hỏng. Nói chung là đáng buồn toàn diện. Mà tình trạng như vậy ảnh hưởng đến toàn xã hội. Điều thứ 3 là VN trải qua hàng chục năm chiến tranh như vậy, sự tha hóa đạo đức của toàn xã hội là điều có thực. Mà điều này nếu không nhìn thấy sẽ không giải quyết được. Bởi vì hiện nay tệ nạn nhiều quá, ghê gớm quá. Tôi muốn dùng từ gọi là “đạo đức suy đồi, văn hóa suy đồi”. Nhưng những từ đó người ta không chấp nhân đâu, chỉ cho là “xuống cấp” thôi.”
Thế còn giải pháp thì sao? Trong tình hình phức tạp như hiện nay, có lẽ các nhà có tâm huyết với dân tộc – và cả giới chức hữu trách nếu thực lòng với quê hương – khó mà tìm ra giải pháp hữu hiệu tức thời cho nan đề xã hội, đạo đức ở VN. Nhưng nhà giáo Nguyễn Thượng Long ở Miền Bắc tin rằng:
“Tôi nghĩ thay đổi được những hiện trạng xấu như thế này cần tới nỗ lực rất toàn diện. Đó là nỗ lực chung của xã hội, của tôn giáo, của đạo đức, của sư phạm, của giáo dục, của các mối quan hệ trong xã hội, của các giá trị truyền thống và các giá trị hiện tại. Nói chung phải có sự tôn trọng và hài hoà trong xã hội.”
Thưa quý vị, người ta thường nói rằng “Quê hương là chùm khế ngọt” – nỗi niềm gợi tính hoài hương đặc biệt nhắm vào những người Việt tha hương. Nhưng trong thực trạng xã hội như vừa nói, liệu quê hương có còn là “chùm khế ngọt” nữa hay không? Chúng tôi xin mượn lời của một người Việt sống ở nước ngoài, có bút hiệu là Thạch Đạt Lang, để kết thúc bài viết này, rằng: “Ba lần về Saigòn, chưa lần nào tôi tìm lại được quê hương của mình. Tất cả đều đã thay đổi, từ đường xá, kiến trúc, nhà cửa, dân số, môi trường sống… Nhưng điều quan trọng nhất chính là tình cảm, cách đối xử con người với nhau. Tôi không còn cảm giác thoải mái, bình an như xưa. Tôi đã trở thành một người xa lạ ngay chính trên quê hương mình.”
Nguồn: RFA
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét