Tai họa đến từ những người im lặng

Huy Đường

                       

Năm xưa Tổng Bí Thư Nguyễn Văn Linh từng nhiều lần nói về « sự im lặng đáng sợ » khi ông thấy phía chính quyền không có phản hồi về các ý kiến phàn nàn của công luận. Bây giờ lại là lúc nên nói về « sự im lặng đáng sợ » của phía ngược lại — tức của công luận, nhất là của giới trí thức vốn có nghĩa vụ cao quý làm người phản biện xã hội.


Nhìn lại đợt Quốc hội tổ chức lấy ý kiến của nhân dân về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992, có thể thấy một nửa thời gian đã trôi qua nhưng hầu như dư luận chưa đóng góp được bao nhiêu. 9 ngày nghỉ Tết Quý Tỵ cùng với nỗi lo toan về cái Tết đã lấy đi mất sự quan tâm tới công việc hệ trọng này trong ngót 2 tháng trời trước và sau Tết. Hàng ngày lướt qua các báo điện tử, mục « « Đọc nhiều nhất » thấy hầu hết mọi người chỉ quan tâm đến những chuyện sinh hoạt ăn chơi, tình dục, chuyện riêng của các « sao » làng giải trí, chẳng thấy mấy báo đăng tin về sửa đổi Hiến pháp.

Không phải các báo không nhận được ý kiến đóng góp sửa đổi Hiến pháp — phần lớn đó là những ý kiến ngược chiều — nhưng tòa soạn chỉ chọn đăng các ý kiến thuận chiều. Duy nhất có tờ Người Lao động mạnh dạn đưa tin về việc một nhóm nhân sĩ tới gặp chính quyền trao Kiến nghị sửa đổi Hiến pháp, còn các báo khác đều « im lặng đáng sợ » trước tin tức này, dù cả nước ai cũng đã biết.

Gần đây nhất, Tiền phong online đăng bài  « Nhân dân là chủ thể tối cao của quyền lực » của GS.TS Lê Hồng Hạnh, Viện trưởng Viện Khoa học Pháp lý, phê phán tình trạng nhiều đại biểu Quốc hội và chính khách chưa hiểu bản chất của Hiến pháp, chưa hiểu rằng nhân dân có quyền hiển nhiên được phúc quyết Hiến pháp. Ông Hạnh đã động chạm tới một vấn đề căn bản của quyền dân chủ : Dân mới là người trao quyền cho Nhà nước (gồm Quốc hội và Chính phủ), chứ không phải Nhà nước được trao cho nhân dân quyền này quyền nọ.

Điều 75 Hiến pháp sửa đổi sai ngay ở chỗ quy định Quốc hội có nhiệm vụ và quyền hạn làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp. Thực ra chỉ nhân dân mới có quyền làm Hiến pháp, cụ thể Ban Soạn thảo Hiến pháp phải do dân chọn ra từ đại biểu các tầng lớp nhân dân, các nhân sĩ trí thức có tài đức, các nhà pháp luật, nhà ngôn ngữ học. Quốc hội ta với cách đề cử và bầu cử hiện nay không thực sự đại diện cho số đông nhân dân, lại càng không thể có quyền làm Hiến pháp.

Quyền dân chủ nằm trong tay nhân dân. Nó không phải là thứ Nhà nước « lưu kho » rồi ban phát dần cho dân tùy theo tình hình dân chúng và tùy thuộc vào sự hảo tâm của mình. Thực hiện thực sự « dân chủ rộng rãi » theo Di chúc của Bác Hồ thật là việc vô cùng khó khăn. Lâu nay « dân chủ » đã trở thành một từ nhạy cảm.

Dù sao những ý kiến phát biểu như trên còn quá ít. Dư luận phổ biến trong nhân dân hiện nay cho rằng việc góp ý kiến về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp 1992 chỉ là chuyện dã tràng xe cát. Ý kiến đã ít nhưng các ý kiến ngược chiều thì bị bỏ qua, không báo nào đăng. Việc Quốc hội bố trí lấy ý kiến (về Hiến pháp) vào 3 tháng trước sau Tết đã để lộ ý đồ muốn nhanh chóng kết thúc một chuyện đã rồi.

Ngay cả những người được gọi là  trí thức cũng cho rằng chẳng nên góp ý về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp, vì mọi chuyện đã được « trên » thu xếp xong từ lâu. Thậm chí có người « cá » : Nhất định là Dự thảo sửa đổi Hiến pháp sẽ được « thông qua » với chút ít sửa đổi nho nhỏ mà thôi, đừng hy vọng có thay đổi gì cơ bản. Có người tâm sự : Mình cũng muốn viết bài góp ý đấy, nhưng thấy vợ bảo : « Không ai chống được Trời đâu nhé ! Tôi không mang cơm tù cho ông được đâu ! », thế là lại thôi.

Nhà báo lão thành Hữu Thọ rất thích trích dẫn câu nói ông cho là của Albert Einstein : « Tai họa không đến từ kẻ xấu mà đến từ những người im lặng ». Còn có một câu nói khác : « Im lặng là đồng ý ». Vì thế sự im lặng ấy tuy chỉ là yên phận thủ thường nhưng dù sao vẫn là một tai họa. Giáo sư Ngô Bảo Châu từng nói: “Không có phản biện, xã hội đã chết lâm sàng”. Phải chăng xã hội ta đã chết lâm sàng trong vấn đề sửa đổi Hiến pháp ?

Khi đa số im lặng trước một vấn đề quan hệ tới vận mạng của dân tộc thì đa số đó có thể mang lại tai họa cho dân tộc ! Đặc biệt khi tình trạng này xuất hiên trong giới trí thức vốn có nghĩa vụ thức tỉnh dân tộc, thì tai họa họ đem lại càng lớn và càng đáng sợ !

Theo Cùng viết hiến pháp